Jurnalist-yazar və musiqiçi Salih Şahin türkünün keçmişindən danışdı.

Azərbaycanlı bəstəkarın bəstələdiyi bu türkü Mustafa Kamal Atatürkün ən sevdiyi əsərlərdən biri idi.

Musiqi, folklor, incəsənət – bir sözlə xalqın milli-mənəvi dəyərlərini əks etdirən hər bir dəyər zaman-zaman formalaşdıqca mənsub olduğu xalqın, millətin ruhunu, enerjisini, sevgisini və mənəviyyatını özündə cəmləyir. Elə buna görə də xalq mahnıları, atalar sözləri və xalqın dilindən süzülüb gələn hər bir söz, sənət nümunəsi şirin və uzunömürlü olur. Yadigar qalan hər bir kəlmə ruhumuza toxunur. Bəzən vətən sevgisini, dostluğu, sədaqəti, mərhəmət və qəhrəmanlığı, müxtəlif hissləri oyadaraq ruhumuzu qidalandırır.

Bu gün Türkiyə–Azərbaycan dostluğunun, həmrəyliyinin və birliyinin möhkəmləndiyi dövrləri yaşayırıq. Tədbirlərin birində tez-tez səslənən, şən və cəsarətləndirici notlar üzərində eşitdiyim “Xoş gəlişlər ola” mahnısının tarixini araşdırmağa başladım və maraqlı faktlarla qarşılaşdım. Bu mahnının bəstəkarının azərbaycanlı olması marağımı daha da artırdı və məni daha diqqətçəkici faktlara apardı.

Qars Rəqsləri, Türküləri və Bardları Dərnəyinin sədri Salih Şahinin “Qars türküləri” kitabı əsas mənbə kimi köməyimə çatdı.

Qarsın və ətraf bölgənin musiqisi, folkloru və mədəniyyəti ilə bağlı araşdırmalar aparan, tərtib edən və kitablar nəşr etdirən jurnalist və yazar Salih Şahin bu mahnının söz və musiqisinin dövrümüzə qədər üç mərhələdən keçdiyini qeyd edib və ilk dəfə 1984-cü ildə nəşr etdirdiyi “Qars türküləri” kitabında bu türküyə yer verib.

Mahnının sözləri tərcüməçi Yusuf Arpaçayın atası Gümrülü Hacı Mehmet Ağa tərəfindən yazılıb. Musiqisi isə Mehmetin oğlu, Reyvan Ağdamlı tərəfindən Ağdam folklorunun “Seyitionist” mahnısının motivləri əsasında bəstələnib.

Ulu öndər Atatürk Qarsa gəldiyi gün həmin türkü ilə qarşılanır. Azərbaycanlı bəstəkar Mehmet Türkel və qarmon ifaçısı Tağı Oşenyüzen mahnını ifa edirlər.

Türkünün ilkin mətni belə idi:

Sən millətin əsgərisən,

Sənin lütfün Kamaldır.

Sən dahisən, qəhrəmansan,

Sən alim Kamalsan.

Arş, arş, arş, irəli,

Bu matəmləri əzəmətli et.

Qarsa gəlişiniz münasibətilə sizi təbrik edirik,

Min il yaşa, hörmətli paşa!

Başımızı əyib sizi bütünlüklə təbrik edirik.

Hoş gəldiniz, Mustafa Kamal Paşa!

Sən əsgərsən, millətinsən,

Ömrünüz uzun olsun bayrağınızla.

Arş, arş, arş, irəli!

Arş, arş, irəli, yürüş irəli!

Dönməz Türkün əsgəri,

Sağdan sola, soldan sağa yürü,

Düşmən üzərinə bayrağını götür!

6 oktyabr 1924-cü ildə həyat yoldaşı Lətifə xanımla qatarla Qarsa gələn ulu öndər Mustafa Kamal Atatürk Qars vağzalında bu oynaq xalq mahnısı ilə qarşılananda çox təsirlənir. Həmin gün Zabitlər Klubunda Atatürk və heyəti üçün gecə təşkil olunur. Xalq mahnısı “Xoş gəldin, xoş gəldin!” həmin axşam yenidən qrup şəklində oynaq formada ifa edilir. Qrupa rəssam Səttar ləqəbi ilə tanınan Qarslı Səttarın qızı Gülçöhrə Güldür (Əsgəran) rəhbərlik edirdi.

O, xalq mahnısının sonunda qoynundan çıxardığı Türk bayrağını Atatürkə hədiyyə edir. Atatürk mahnını çox bəyənir və Gülçöhrə Əsgəranı mükafatlandırmaq istəyir. Qrupa müxtəlif hədiyyələr təqdim edilir, Gülçöhrəyə isə Atatürkün hədiyyəsi olaraq torpaq sahəsi verilir.

O gecədən etibarən bu xalq mahnısının sonunda həmişə Türk bayrağının dalğalanması ənənə halını alır. Sonralar mahnının sözlərində bəzi dəyişikliklər edilir və əsər son formasını alır:

Xoş gəldiniz,

Mustafa Kamal Paşa!

Sənin əsgərin, sənin millətin,

Ömrünüz uzun olsun bayrağınızla.

İrəli, yürüş!

Dillər əzbəri olan bu mahnı “Ümidli gəlişlər ola”, “Xoş gəldin, xoş gəldin!”, “Xoş gəlişlər ola!” marşı kimi tanınmağa başladı.

Mustafa Kamal Atatürkün Qarsı ilk dəfə ziyarəti münasibətilə yazılmış bu mahnı — vətən sevgisinin, qəhrəman ruhlu xalqın liderinə olan səmimi sevgisinin tərcümanı idi.

Bu gün bütün uşaq bağçalarında, məktəblərdə və Mustafa Kamal Atatürkün adı keçən hər bir ocaqda “Xoş gəlişlər ola!” marşı sevilərək ifa olunur, rəqslər zamanı könüllərə yol açır.

Ulduz Eyvazqızı